احکام نماز جماعت

احکام نماز جماعت مسأله 1399 مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا ، خصوصا برای همسایه مسجد وکسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است . مسأله 1400 در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند ، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ، ثواب نمازشان بیشتر می شود تا بده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت ، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند ، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند . مسأله 1401 حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بیاعتنائی جایز نیست وسزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند . مسأله 1402 مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادی یعنی تنها خوانده شود بهتر است . و نیز نماز جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می باشد . مسأله 1403 وقتی که جماعت برپا می شود ، مستحب است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند . واگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده ، نماز دوم او کافی است . مسأله 1404 اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند در صورتیکه جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد اشکال ندارد . مسأله 1405 کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتیکه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود ، باید نماز را با جماعت بخواند . مسأله 1406 اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند ، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند وقصد استحباب نماید . مسأله 1407 احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام بقصد رجاء با جماعت بخوانند ونمازهای مستحبی را هم نمی شود به جماعت خواند ، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند . مسأله 1408 موقعی که امام جماعت نماز یومیه می خواند ، هر کدام از نمازهای یومیه را میشود باو اقتدا کرد ولی اگر نماز یومیه‌اش را احتیاطا دوباره میخواند فقط در صورتی که مأموم احتیاطش با امام یکی باشد میتواند باو اقتدا کند . مسأله 1409 اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را میخواند میشود به او اقتدا کرد ، ولی اگر نمازش را احتیاطا قضا میکند ، یا قضای نماز کس دیگر را میخواند ، اگر چه برای آن پول نگرفته باشد ، اقتدای باو اشکال دارد مگر انسان بداند که از آن کس که برای او قضا میخواند نماز فوت شده که در این صورت اقتدای باو اشکال ندارد . مسأله 1410 اگر انسان نداند نمازی را که امام میخواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب ، نمیتواند به او اقتدا کند . مسأله 1411 اگر امام در محراب باشد و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد کسانی که دو طرف محراب ایستاده‌اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمیبینند نمیتوانند اقتدا کنند ، بلکه اگر کسی هم پشت سر امام اقتدا کرده باشد ، اقتدا کردن کسانی که دو طرف او ایستاده‌اند وبه واسطه دیوار محراب امام را نمیبینند اشکال دارد . مسأله 1412 اگر به واسطه درازی صف اول ، کسانی که دو طرف صف ایستاده‌اند امام را نبینند میتوانند اقتدا کنند . ونیز اگر به واسطه درازی یکی از صفهای دیگر کسانی که دو طرف آن ایستاده‌اند ، صف جلوی خود را نبینند میتوانند اقتدا نمایند . مسأله 1413 اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد ، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند صحیح میباشد ، ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده‌اند و صف جلو را نمیبینند اشکال دارد . مسأله 1414 کسی که پشت ستون ایستاده ، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر بامام متصل نباشد ، نمیتواند اقتدا کند بلکه اگر از دو طرف هم متصل باشد ولی از جلو اتصال نداشته باشد و هیچ کدام از آنها بعض مأمومین صف قبل ولو یک نفر را نبیند جماعتش اشکال دارد . مسأله 1415 جای ایستادن امام باید از جای مأموم بلند تر نباشد ولی اگر مکان امام مقدار خیلی کمی بلند تر باشد اشکال ندارد ، ونیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی که بلند تر است بایستد در صورتیکه سراشیبی آن زیاد نباشد وطوری باشد که به آن ، زمین مسطح بگویند مانعی ندارد . مسأله 1416 اگر جای مأموم بلند تر از جای امام باشد در صورتیکه بلندی به مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن که امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بایستد اشکال ندارد ولیاگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد ، جماعت اشکال دارد . مسأله 1417 اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند بچه ممیز یعنی بچه‌ای که خوب و بد را میفهمد فاصله شود ، چنانچه ندانند نماز او باطل است میتوانند اقتدا کنند. مسأله 1418 بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده ، میتواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آنست که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود . مسأله 1419 اگر بداند نماز یک صف از صفهای جلو باطل است ، در صفهای بعد نمیتواند اقتدا کند ، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه ، میتواند اقتدا نماید . مسأله 1420 هر گاه بداند نماز امام باطل است مثلا بداند امام وضو ندارد ، اگر چه خود امام ملتفت نباشد ، نمیتواند باو اقتدا کند . مسأله 1421 اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده ، یا به جهتی نمازش باطل بوده ، مثلا بیوضو نماز خوانده ، نمازش صحیح است . مسأله 1422 اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه ، چنانچه در حالی باشد که وظیفه مأموم است مثلا به حمد و سوره امام گوش میدهد میتواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است مثلا در رکوع یا سجده باشد ، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید . مسأله 1423 انسان در بین نماز جماعت میتواند نیت فرادی کند . مسأله 1424 اگر مأموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی کند لازم نیست حمد وسوره را بخواند ، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید ، باید مقداری را که امام نخوانده بخواند . مسأله 1425 اگر در بین نماز جماعت نیت فرادی نماید ، بنابر احتیاط واجب نباید دوباره نیت جماعت کند . هم چنین اگر مردد شود که نیت فرادی کند یا نه وبعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند ، نمازش خالی از اشکال نیست . مسأله 1426 اگر شک کند که نیت فرادی کرده یا نه ، باید بنا بگذارد که نیت فرادی نکرده است . مسأله 1427 اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و برکوع امام برسد ، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد ، نمازش بطور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب میشود . اما اگر به مقدار رکوع خم شود و برکوع امام نرسد نمازش بطور فرادی صحیح میباشد و باید آن را تمام نماید . مسأله 1428 اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود وشک کند که به رکوع امام رسیده یا نه ، نمازش صحیح است وفرادی میشود . مسأله 1429 اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به‌اندازه رکوع خم شود ، امام سر از رکوع بردارد ، میتواند نیت فرادی کند یا صبر کند تا امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند . ولی اگر برخاستن امام بقدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت میخواند ، باید نیت فرادی نماید . مسأله 1430 اگر اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و پیش از آن که به رکوع رود ، امام سر از رکوع بردارد نماز او بطور جماعت صحیح است و باید رکوع کند و خود را به امام برساند . مسأله 1431 اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد ، باید بعد از نیت و گفتن تکبیره الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد ، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید ، حمد و سوره را بخواند و آنرا رکعت اول نماز خود حساب کند . مسأله 1432 مأموم نباید جلوتر از امام بایستد وبنابر احتیاط واجب قدری عقب‌تر از امام بایستد و چنانچه قد او بلند تر از امام باشد که در رکوع و سجودش جلوتر از امام باشد اشکال ندارد . مسأله 1433 در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن دیده نمیشود فاصله نباشد و همچنین است بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متصل شده است ، ولی اگر امام مرد و مأموم زن باشد چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد . مسأله 1434 اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام ، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او متصل به امام است ، پرده یا چیز دیگری که پشت آنرا نمیتوان دید فاصله شود ، نمازش فرادی میشود و صحیح است .   مسأله 1435 اگر بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام بقدر گشادی بین دو قدم فاصله باشد اشکال ندارد ، ونیز اگر بین انسان و مأمومی که جلوی او ایستاده و بوسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشکال ندارد ، و احتیاط مستحب آن است که جای سجده ماموم با جای کسی که جلوی او ایستاده ، هیچ فاصله نداشته باشد . مسأله 1436 اگر مأموم به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد ، چنانچه باندازه گشادی بین دو قدم هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است . مسأله 1437 اگر در نماز ، بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او به امام متصل است بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادی میشود و صحیح است . مسأله 1438 اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیت فرادی نمایند ، اگر فاصله باندازه یک قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد بطور جماعت صحیح و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادی میشود و صحیح است . مسأله 1439 اگر در رکعت دوم اقتدا کند ، قنوت و تشهد را با امام میخواند و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند کند ، و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند ، واگر برای سوره وقت ندارد ، حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند ، یا نیت فرادی کند و نمازش صحیح است ، ولی اگر در سجده به امام برسد ، بهتر است که احتیاطا نماز را دوباره بخواند . مسأله 1440 اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند ، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند وبرخیزد ، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد ، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند . مسأله 1441 اگر امام در رکعت سوم یا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمیرسد ، بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به رکوع رود ، بعد اقتدا نماید . مسأله 1442 اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند ، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد ، باید حمد را تمام کند ودر رکوع یا سجده خود را به امام برساند ، ولی اگر در سجده به امام برسد ، بهتر است که احتیاطا نماز را دوباره بخواند . مسأله 1443 کسی که میداند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمیرسد ، باید سوره را نخواند ولی اگر خواند نمازش صحیح است . مسأله 1444 کسی که اطمینان دارد که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام میرسد ، احتیاط واجب آن است که سوره را شروع کند یا اگر شروع کرده تمام نماید . مسأله 1445 کسی که یقین دارد ، اگر سوره را بخواند به رکوع امام میرسد ، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحیح است . مسأله 1446 اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است میتواند اقتدا کند ، ولی باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده ، نمازش صحیح است . مسأله 1447 اگر به خیال این که امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است . ولی اگر پیش از رکوع بفهمد ، باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد ، فقط حمد را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند . مسأله 1448 اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره بخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده ، نمازش صحیح است . مسأله 1449 اگر موقعی که مشغول نماز مستحبی است جماعت برپا شود ، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد ، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود . بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید . مسأله 1450 اگر موقعی که مشغول نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی است جماعت برپا شود ، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد . مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو رکعتی تمام کند و خود را به جماعت برساند . مسأله 1451 اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد ، لازم نیست نیت فرادی کند . مسأله 1452 کسی که یک رکعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد رکعت آخر را میخواند ، میتواند برخیزد و نماز را تمام کند و یا انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید وبعد برخیزد . شرایط امام جماعت مسأله 1453 امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را بطور صحیح بخواند و نیز امام جماعت بنابر احتیاط واجب باید مرد باشد و اقتداء کردن به بچه ممیز حتی اقتداء کننده نیز بچه ممیز باشد اشکال دارد . مسأله 1454 امامی را که عادل میدانسته ، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یا نه ، میتواند به او اقتدا نماید . مسأله 1455 کسی که ایستاده نماز میخواند ، نمیتواند به کسی که نشسته یا خوابیده نماز میخواند اقتدا کند . و کسی که نشسته نماز میخواند نمیتواند به کسی که خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید . مسأله 1456 کسی که نشسته نماز میخواند ، میتواند میتواند به کسی که نشسته نماز میخواند اقتدا کند ولی بنا بر احتیاط واجب کسی که خوابیده است نباید به کسی که نشسته و یا خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید . مسأله 1457 اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره‌ای نماز بخواند ، میشود به او اقتدا کرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز میخواند بنا بر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد . مسأله 1458 اگر امام مرضیدارد که نمیتواند از بیرون آوردن بول و غائط خودداری کند بنابر احتیاط واجب ، نمیشود به او اقتدا کرد و نیز زنی که مستحاضه نیست نمیتواند به زن مستحاضه اقتدا نماید . مسأله 1459 بنابر احتیاط واجب کسی که مرض خوره یا پیسی دارد ، نباید امام جماعت شود . احکام نماز جماعت مسأله 1460 موقعی که مأموم نیت میکند ، باید امام را معین نماید . ولی دانستن اسم او لازم نیست ، مثلا اگر نیت کند اقتدا میکنم به‌امام حاضر نمازش صحیح است . مسأله 1461 مأموم باید غیر از حمد وسوره همه چیز نماز را خودش بخواند ، ولی اگر رکعت اول یا دوم او رکعت سوم یا چهارم امام باشد ، باید حمد و سوره را بخواند . مسأله 1462 اگر مأموم در رکعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود ، اگر چه کلمات را تشخیص ندهد ، باید حمد و سوره را نخواند واگر صدای امام را نشنود ، مستحب است حمد وسوره بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنانچه سهوا بلند بخواند اشکال ندارد . مسأله 1463 اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود ، احتیاط واجب آن است که حمد و سوره را نخواند . مسأله 1464 اگر مأموم سهوا حمد وسوره بخواند ، یا خیال کند صدائی را که میشنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند وبعد بفهمد صدای امام بوده ، نمازش صحیح است. مسأله 1465 اگر شک کند که صدای امام را میشنود یا نه ، یا صدائی بشنود و نداند صدای امام است یا صدای کس دیگر ، میتواند حمد و سوره بخواند . مسأله 1466 مأموم باید در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره نخواند و مستحب است به جای آن ذکر بگوید . مسأله 1467 مأموم نباید تکبیره الاحرام را پیش از امام بگوید بلکه احتیاط واجب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید . مسأله 1468 اگر مأموم پیش از امام عمدا هم سلام دهد نمازش صحیح است . مسأله 1469 اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام و سلام چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکال ندارد . ولی اگر آنها را بشنود ، یا بداند امام چه وقت میگوید ، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید . مسأله 1470 مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده میشود ، کارهای دیگر آن ، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد . و اگر عمدا پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد ، معصیت کرده ولی نمازش صحیح است اما اگر در حال قرائت امام به رکوع رود نمازش باطل میشود و نیز اگر دو رکن پشت سرهم از امام جلو یا عقب بیفتد بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند ودوباره بخواند اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود . مسأله 1471 اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع بردارد ، چنانچه امام در رکوع باشد ، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است نماز را باطل نمیکند ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد ، امام سر بردارد نمازش باطل است . مسأله 1472 اگر اشتباها سر بردارد وببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمیشود . مسأله 1473 کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هر گاه به سجده برگردد ، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد ، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد ، نماز باطل است . مسأله 1474 اگر اشتباها سر از رکوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال این که به امام نمیرسد ، به رکوع یا سجده نرود ، نمازش صحیح است . مسأله 1475 اگر سر از سجده بردارد وببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این که سجده اول امام است ، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده ، باید بنابر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند . و اگر به خیال این که سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده ، احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه میتواند متابعت امام را بکند و به سجده رود و نماز را تمام کند . مسأله 1476 اگر سهوا پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام میرسد ، چنانچه سر بردارد و با امام به رکوع رود نمازش صحیح است . مسأله 1477 اگر سهوا پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمیرسد ، احتیاط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نمازش صحیح است و اگر سر بر ندارد تا امام برسد نمازش صحیح است. مسأله 1478 اگر پیش از امام به سجده رود ، احتیاط واجب آن است که سر بردارد و با امام به سجده رود و اگر بر نداشت نمازش صحیح است . مسأله 1479 اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباها قنوت بخواند ، یا در رکعتی که تشهد ندارد اشتباها مشغول خواندن تشهد شود مأموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمیتواند پیش از امام به رکوع رود ، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلکه باید صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند . چیزهائی که در نماز جماعت مستحب است مسأله 1480 اگر مأموم یک مرد باشد ، مستحب است طرف راست امام بایستد و اگر زن باشد ، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده‌اش مساوی زانو یا قدم امام باشد و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد یا چند زن باشند مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند . مسأله 1481 اگر امام و مأموم هر دو زن باشند احتیاط آن است که امام کمی جلوتر بایستد . مسأله 1482 مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول بایستند . مسأله 1483 مستحب است صفهای جماعت منظم باشد وبین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند فاصله نباشد وشانه آنان ردیف یکدیگر باشد . مسأله 1484 مستحب است بعد از گفتن قد قامت الصلاه مأمومین برخیزند . مسأله 1485 مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف‌تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف باو برسند و نیز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد ، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده‌اند مایلند . مسأله 1486 مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهائی که بلند میخواند صدای خود را به قدری بلند کند که دیگران بشنود ، ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نکند . مسأله 1487 اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و میخواهد اقتدا کند مستحب است رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد ، اگر چه بفهمد کس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است . چیزهائی که در نماز جماعت مکروه است مسأله 1488 اگر در صفهای جماعت جا باشد ، مکروه است انسان تنها بایستد . مسأله 1489 مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود . مسأله 1490 مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را دو رکعت میخواند مکروه است در این نمازها به کسی که مسافر نیست اقتدا کند و کسی که مسافر نیست مکروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.